Trong không gian công cộng ở Việt Nam, đặc biệt là công viên, quảng trường, vườn hoa hay khu di tích, những tấm biển với dòng chữ “Không giẫm chân lên cỏ” hoặc “Không dẫm chân lên cỏ” đã trở nên rất quen thuộc. Tuy nhiên, có một thực tế thú vị: cách viết trên các biển báo không hề thống nhất. Vậy tỉ lệ sử dụng “giẫm” và “dẫm” khác nhau như thế nào? 1. Chính tả chuẩn là “giẫm” Trước khi đi sâu vào khảo sát, cần khẳng định: theo Từ điển tiếng Việt (Hoàng Phê, 2003), từ đúng phải là giẫm. Đây là dạng chuẩn được giảng dạy trong nhà trường và áp dụng trong văn bản hành chính, báo chí. Do đó, khẩu hiệu chính tắc phải là: “Không giẫm chân lên cỏ”. 2. Thực tế trên các biển báo Qua khảo sát tại một số khu vực (dựa trên hình ảnh từ báo chí, mạng xã hội và quan sát trực tiếp), có thể nhận thấy: Tại Hà Nội và các tỉnh miền Bắc: tỷ lệ biển báo dùng “dẫm” khá cao. Ví dụ, nhiều công viên, vườn hoa quanh khu phố cổ hoặc các khu tập thể cũ treo biển “Không dẫm chân lên cỏ”. Tại TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh miền Nam: đa số biển báo dùng “giẫm”, đúng theo chính tả chuẩn. Điều này có thể liên quan đến việc người miền Nam phân biệt rõ ràng giữa “gi – d – v” trong phát âm. Tại miền Trung: hiện tượng dùng “dẫm” và “giẫm” đan xen, tùy từng địa phương. Tạm ước lượng theo các nguồn khảo sát nhỏ lẻ: Miền Bắc: khoảng 60% biển báo viết “dẫm”, 40% viết “giẫm”. Miền Trung: tương đối cân bằng, gần 50/50. Miền Nam: 70–80% viết “giẫm”, chỉ một số ít dùng “dẫm”. 3. Nguyên nhân của sự khác biệt Có ba nguyên nhân chính dẫn đến hiện tượng này: Đặc điểm ngữ âm phương ngữ: Ở miền Bắc, âm đầu “gi” và “d” đồng âm (đều đọc gần /z/), nên dễ dẫn đến việc viết “dẫm” thay vì “giẫm”. Thói quen xã hội: Khi một dạng viết sai được dùng nhiều, nó trở thành “quen mắt – quen tai”, dần dần không ai thấy lạ nữa. Thiếu kiểm duyệt ngôn ngữ công cộng: Nhiều biển báo được in và dựng lên mà không có khâu rà soát chính tả, dẫn đến sự tồn tại công khai của lỗi này. 4. Hệ quả xã hội – ngôn ngữ Việc để tồn tại song song hai cách viết gây ra một số hệ quả: Làm giảm tính chuẩn mực ngôn ngữ: Người dân, đặc biệt là trẻ nhỏ, có thể nhầm lẫn đâu mới là cách viết đúng. Tạo sự thiếu thống nhất trong quản lý: Một thành phố nhưng mỗi công viên lại có biển báo khác nhau, gây hình ảnh không chuyên nghiệp. Phản ánh sự dễ dãi trong sử dụng ngôn ngữ: Một khi chính tả chuẩn không được coi trọng, nó có thể kéo theo những lỗi khác trong không gian công cộng. 5. Giải pháp đề xuất Để khắc phục tình trạng này, có thể cân nhắc một số giải pháp: Chuẩn hóa ngôn ngữ biển báo: Cơ quan quản lý đô thị, công viên cần thống nhất sử dụng đúng “giẫm”. Tăng cường kiểm duyệt chính tả: Trước khi in ấn, nên có bước rà soát để tránh sai sót ngôn ngữ. Nâng cao nhận thức cộng đồng: Người dân nên được nhắc nhở về việc sử dụng từ đúng, kể cả trong ngôn ngữ đời thường. Xem thêm: https://igiaidap.com/dam-chan-hay-giam-chan/
